زندگی صنعتی امروز با وجود تکنیک‌های برترش اگرچه در خیلی از مراحل زندگی، راحتی بیشتر را برای انسان‌ها را به همراه آورده، اما ازسویی دیگر سبب کمرنگ شدن عاطفه‌ها و روابط فامیلی، حتی میان والدین و فرزندان شده است. این موضوع در جوامع غربی نمایان‌تر است و شاهدیم که هر روز روابط صمیمی میان خانواده‌ها تضعیف می‌شود و جای خالی آن را تکنولوژی و وسایل ارتباط‌جمعی پیشرفته مانند فضای مجازی پر می‌کند.
اگرچه این ابزارها لازمه زندگی در دنیای مدرن کنونی است، اما نباید سبب ایجاد گسست میان فرد و خانواده شود. در این میان تقویت رسم و آیین‌های دیرینه و بومی می‌تواند نقش اساسی در کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از صنعتی شدن ایفا کند.
در فرهنگ آسمانی مسلمانان، درکنار تأکید بر پیشرفت در علم و صنعت، به گسترش روابط انسانی نیز سفارش‌های موکدی شده است. انجام صله رحم یکی از آیین‌های دیرینه ایرانیان است که از دیرباز در کردستان نیز جایگاه والایی داشته است و نباید اجازه داد در کوران تهاجم فرهنگ‌های بیگانه و زندگی ماشینی مدرن کمرنگ شود.
 در این زمینه با حجت‌الاسلام «مسعود محمدی» کارشناس آموزش و پژوهش اداره کل تبلیغات اسلامی کردستان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

• صله رحم را چگونه تعریف می‌کنید؟

پیامبر اکرم(ص) درباره لزوم انجام صله رحم فرموده اند: «صله رحم کنید حتی اگر با سلام کردن باشد.» براین اساس می‌توان به جایگاه رفیع این سنت حسنه پی برد. از موضوع‌های مهمی که خانواده‌ها باید آن را بیشتر مدنظر قرار دهند، تعمیق پیوند و احترام به خویشاوندان است که آن را در لسان شرع «صله‌ رحم» می‌نامند. بنابراین صله رحم به معنی پیوستن به خویشاوندان و احسان به آنهاست. به این معنی که به آنها احترام ویژه‌ای بگذاریم، به امور آنان رسیدگی کنیم و این پیوند و آگاهی از احوال یکدیگر را تا پایان عمر از دست ندهیم.

• این فضیلت اخلاقی در اسلام چه جایگاهی دارد؟

از نظر تعالیم اسلامی رسیدگی و پیوستن به فامیل از عبادات پراجری است که سفارش شده انسان قسمتی از وقت خود را صرف دیدن آشنایان و اقوام و از پدر و مادر، خواهر و برادر و خویشان دور و نزدیک دلجویی کند و به رفع مشکلات آنها بپردازد. ترغیب زیاد اسلام نسبت به صله رحم فقط برای دیدار خویشان و بستگان نیست، بلکه بیشتر برای رفع نیازمندی‌های مادی و معنوی و رفع سختی‌ها و راهنمایی برای درمان دردهاست. نباید این‌گونه بپنداریم که وقت‌هایی که برای صله رحم صرف می‌شود، بیهوده است.

• چرا این روزها سنت حسنه صله رحم میان خانواده‌ها کمرنگ‌تر از گذشته شده است؟

متأسفانه امروز شاهدیم که صله‌ رحم به‌عنوان سنت حسنه پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) بسیار کمرنگ شده است و درجامعه نسبت به آن بی‌مهری می‌شود. این موضوع علت‌های بسیاری دارد. یکی از این علت‌ها ناهمگونی طبقاتی است. یکی از ویژگی‌های جامعه امروزی گوناگونی باورهای مذهبی، خلق و خوها، سلیقه‌ها و توجه به نوگرایی و مدگرایی است. این نوع مسائل نوعی ناهمگونی طبقاتی میان افراد جامعه پدید می‌آورد و فاصله‌ اجتماعی میان آنان را تشدید می‌کند. در این شرایط افراد معمولاً به ارتباط با کسانی علاقه مندند که علایق و وجوه مشترکی با آنها دارند. درمقابل هرگونه ناهمسانی و اختلاف طبقاتی، فاصله میان آنها را افزایش می‌دهد. در نتیجه دید و بازدیدها و جویا شدن از احوال خویشان و صله رحم کمرنگ می‌شود.
دلیل دیگر مهمانی‌های پرهزینه است. برپایی مهمانی‌های پرهزینه و تشریفات کمرشکن و دادن هدایای گرانقیمت به مناسبت‌های گوناگون به خویشاوندان سبب می‌شود برخی افراد به دلیل ناتوانی مالی  با خویشاوندان قطع رابطه کنند. این افراد از عوامل بسیار مهم در تضعیف پیوندهای خویشاوندی در جوامع امروزی به شمار می‌روند. یکی دیگر از دلایل کاهش سنت صله رحم فساد اخلاقی برخی از خویشاوندان است.
انسان‌ها تمایل دارند با افراد درست کار، موجه و شایسته ارتباط برقرار کنند و با آنان رفت و آمد داشته باشند. از این‌رو کسانی که جایگاه خود را نزد خویشان از دست می‌دهند، ارتباط دیگران با آنها کمرنگ می‌شود. البته عوامل دیگری مانند کوچک شدن خانه‌ها و آگاه نبودن به حقوق و وظایف یکدیگر نیز وجود دارد.

• چرا بعضی از جوانان رفت و آمد با اقوام و خویشان را دوست ندارند و نسبت به آن کم توجهند؟

نفوذ زندگی ماشینی و تهاجم تمدن غربی که برپایه سودآوری و کار زیاد برای کسب منفعت بیشتر بنا شده جایی برای روابط صمیمانه افراد باقی نگذاشته است. این موضوع درباره جوانان پررنگ‌تر است، به گونه‌ای که هر روز فاصله میان اقوام و خویشان با جوانان بیشتر می‌شود و برهمین اساس علاقه جوانان به وسایل ارتباطی مانند تلفن همراه و بازی‌های رایانه‌ای و اشتغال بیش ازحد به تلویزیون سبب کمرنگ شدن حضور جوانان درجمع‌های خانوادگی می‌شود.

• با به فراموشی سپرده شدن صله رحم، چه آسیب‌هایی جامعه را تهدید می‌کند؟

قطع صله رحم پیامدهای زیانباری برای فرد و جامعه به همراه دارد. موضع‌گیری صریح اسلام درزمینه نکوهش این عمل و برحذر داشتن مؤمنان از ارتکاب آن، حساسیت این موضوع را آشکارتر
می سازد. با ترک صله رحم آسیب‌های زیادی فرد و جامعه را تهدید می‌کند که از جمله آن می‌توان به کاهش عمر و مرگ نابهنگام، محروم ماندن از رحمت خدا، اضمحلال اجتماع، از دست دادن خویشاوندان، فقیر شدن، اندوهگین شدن، اجابت نشدن دعا و محروم ماندن از بهشت اشاره کرد. این آسیب‌ها فقط گوشه‌ای از عواقب ترک صله رحم است و آیات و روایات بسیاری در این زمینه نقل شده است.

• چه راهکارهایی برای کاهش این آسیب‌ها وجود دارد؟

در آموزه‌های دینی ما بسیار بر صله رحم و رسیدگی به خویشاوندان تأکید شده است. دین اسلام از پیروانش می‌خواهد در زمینه صله رحم کوتاهی نکنند. از این‌رو بالا بردن سطح آموزه‌های دینی و مذهبی مردم و جایگزین کردن فرهنگ اصیل اسلامی در روابط خویشاوندی به جای فرهنگ بیگانه بسیار ضروری است. باید به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم نقش روابط اجتماعی را بیش از پیش در برنامه‌های خود تقویت کنیم. باید برپایی مهمانی‌های ساده و صمیمی که هدف آنها ایجاد روابط دوستانه و تحکیم مودت است، گسترش یابد. دوری از تجملات و چشم و همچشمی‌هایی که سبب می‌شود عده‌ای به دلیل ضعف مالی برای برپایی چنین مهمانی‌هایی از برقراری ارتباط صرف‌نظر کنند نیز بسیار مهم است.‌
ترویج فرهنگ اصیل اسلامی‌ـ ایرانی و دوری از فرهنگ غلط بیگانه نیز می‌تواند در این زمینه بسیار مؤثر باشد.