نویسنده: فاطمه رحیمی
تمایل مردم جهان برای سفر به شهرهای مختلف در چند دهه اخیر بهصورت چشمگیری افزایش یافته است.
1393/10/17
درحالی که افراد زیادی با هدف تجارت یا حضور در مجامع و همایشهای مختلف سفر میکنند، افراد بسیار دیگری نیز هنگام اوقات فراغت و با هدف سرگرمی، آشنایی با فرهنگهای مختلف و به دنبال علاقهمندیهای ویژه خود سفر میکنند.
اما دقیقاً چه عناصر مشخصی وجود دارد که سبب جذابیت یک شهر برای گردشگران میشود؟ لازم است بدانیم که گردشگری عنصر بزرگ دنیای مدرن است و این صنعت بهعنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا شناخته میشود.
در میان انواع گردشگریها، گردشگری روستایی از شاخههای بااهمیت در این صنعت است که بحثهای زیادی را در محافل مختلف به خود اختصاص داده است. گردشگری روستایی از فرصتهایی است که میتواند علاوه بر منافع اقتصادی، زمینههای اجتماعی، فرهنگی و زیستمحیطی را نیز دربرگیرد.
شناخت و بررسی اثرهای گردشگری و مدیریت آن در مناطق روستایی، نقش مؤثری در توسعه پایدار گردشگری و نیز پایداری اجتماعهای محلی دارد. بنابراین اکنون که توسعه گردشگری روستایی تا حدودی در دستورکار برنامههای توسعه کشور قرار گرفته است، تقویت مبانی و آشنایی با تجربههای جهانی ضرورت دارد و در روند توسعه تأثیرگذار میشود.
کم پیدا میشود کردی که از او درباره جاذبههای گردشگری کردستان سؤال کنید و او در حرفهایش روستای «نگل» (نوگل) را از قلم بیندازد و نگوید که روستایی هم هست در 65کیلومتری سنندج که به دیدنش میارزد.
این روستا نه تنها قرآنی تاریخی دارد، بلکه آب و هوایش هم رویایی و طبیعتش بکر است و از آنجا که در درهای قرار دارد هوایش همیشه خنک است و بس که درخت دارد، زمینش با آفتاب تند و خشکی غریبه است و مردمش همیشه منتظرند که مسافری از راه برسد تا مهربانانه جلو بروند سلامش کنند، حالش را بپرسند و دعوتش کنند تا با آنها یک استکان چای بخورد یا قرآنشان را ببیند.
روستای نگل با جاذبههای گردشگری طبیعی و مذهبیاش از نقاط دیدنی کردستان محسوب میشود که به دلیل کمتوجهی برخی مسئولان با مشکلات فراوانی دست به گریبان است. به میان مردم این روستا رفتیم و مشکلات آنها را از زبان خودشان جویا شدیم.
روستایی با معماری اورامان
یکی از اهالی روستا در گفتوگو با همشهری اظهارمی کند: نگل از روستاهای زیبای گردشگری کردستان است که در 65کیلومتری غرب سنندج و در کنار جاده مواصلاتی سنندج – مریوان واقع شده است.
«کیومرث احمدیاری» با اشاره به جاذبههای گردشگری روستا ادامه میدهد: معماری این روستا ویژگیهای معماری اورامان را دارد، با این تفاوت که در معماری پلکانی نگل علاوه بر اینکه از سنگ استفاده شده است، عموماً نمای منازل را با کاهگل نیز اندود کردهاند و این موضوع زیبایی خاصی به بافت این روستا بخشیده است و هر مسافری را میخکوب میکند.
وی عنوان میکند: این روستا در گذشته مسجدی قدیمی داشت که فرسوده و غیرقابل استفاده شده بود و به تازگی آن را تخریب و نوسازی کردهاند.
احمدیاری ادامه میدهد: اهمیت و شهرت این روستا به علت وجود قرآن خطی قدیمی آن است. در نزد مردم ابعاد معنوی این اثر ارزش بسیاری داد. اما آنچنان که باید و شاید به این روستا توجه نمیشود.
وی اظهارمی کند: داشتن قرآنی با این قدمت میتوان زمینهساز رونق گردشگری باشد پس باید امکانات رفاهی نیز برای اسکان و خرید سوغاتی برای این مسافران ایجاد کرد.
این ساکن روستای نوگل میافزاید: هرسال هزاران نفر برای زیارت قرآن تاریخی به این منطقه مسافرت میکنند و میتوان با برنامهریزی مناسب صنعت گردشگری را در این منطقه توسعه داد.
احمدیاری تصریح میکند: در روستا هیچ بازارچهای ایجاد نشده است و زائران برای خرید و تبرک آن باید از بازار شهرهای اطراف جنس خریداری کنند. وی اضافه میکند: این روستا ظرفیتهای مناسبی دارد که میتوان از آن برای توسعه اقتصادی ساکنان آن بهرهگرفت، اما از این قابلیتها بهرهکافی گرفته نمیشود.
پایین بودن امکانات رفاهی گردشگران
یکی دیگر از اهالی این روستا نیز اظهارمی کند: قرآن نگل از مهمترین جاذبههای گردشگری استان است. «رضا احمدزاده» میافزاید: این روستا به دلیل وجود این قرآن کریم قدیمی، روزانه میزبان صدها تن از مشتاقان و علاقهمندان آثار مذهبی و تاریخی است. وی ادامه میدهد: با وجود این همه مسافر، بازهم میتوانم بگویم روستای نوگل ازنظر امکانات رفاهی و گردشگری درحد پایین و ابتدایی است، بهطوری که مسافرانی که به این روستا میآیند، همیشه از نداشتن امکانات رفاهی گله مندند.
احمدزاده عنوان میکند: جدا از باورهای مذهبی، وجود قرآن تاریخی در روستای نگل در صورت برنامهریزی درست میتواند سبب رونق گردشگری روستایی در نگل شود و مردم این منطقه را از منافع زیادی برخوردار کند، بهویژه آنکه طبیعت بسیار زیبا، چشمههای فراوان، هنرهای دستی، معماری پلکانی خانههای دوطبقه و وجود قلعه ای منسوب به یزدگرد سوم ساسانی در جنوب روستا نیز از دیگر جاذبههای گردشگری آن به شمار میرود.
آلودگی؛ سهم روستاییان
یکی دیگر از اهالی این روستا نیز میگوید: روستای نگل به برکت این قرآن کریم در سراسر دنیا شناخته شده است و همین موضوع، دلیل موجهی است که مسئولان خود را ملزم بدانند به چنین روستایی با گردشگران بسیار توجه ویژهای داشته باشند و امکانات رفاهی اقامتی مناسب را افزایش دهند.
کاک سیفاللهمرادی ادامه میدهد: اما اکنون به دلیل کمتوجهی و بیبرنامگی برخی مسئولان، همه روزه گروههای گردشگر و گروههای مذهبی برای دیدن و زیارت این قرآن کریم به این روستا وارد میشوند، اما از آنجا که محل مناسبی برای اقامت و خرید آنها وجود ندارد، مجبورند پس از دیدن قرآن کریم، ساعتی در محل گردش کنند و سرانجام بدون اینکه هیچ سودی عاید روستاییان شود، این محدوده را ترک کنند.
وی میافزاید: آنچه در این میان سهم مردم روستای زیبای نگل میشود، آلودگی محیطزیست، پساب خانگی و انبوه زباله در رودخانهای در میانه روستاست که پیش از آلودگی، زندگیبخش روستا و مردمانش بود.
مرادی عنوان میکند: این روستا دیگر آرامش سابق خود را ندارد و مسافران زیادی به این منطقه میآیند، بدون اینکه برای ما سودآور باشد و مانند سایر بخشهای گردشگری، بتواند برای روستاییان اشتغالزایی کند.
جلوگیری از مهاجرت روستاییان
یکی دیگر از ساکنان روستای مذهبی و تاریخی نگل نیز که جلوی در مسجد این روستا با گذاشتن تعدادی اجناس مشغول فروش است در این زمینه میگوید: نبود شغل و نرخ رو به رشد بیکاری درسالهای اخیر سبب تخلیه شدن روستا و همین موضوع سبب شده است تا بخشی از ظرفیتهای روستا از بین برود. «فرید رضایی» میافزاید: باید برنامهای برای جلوگیری از مهاجرت مردم روستاها طراحی شود و مسئولان به فکر ایجاد شغل برای جوانان تحصیلکرده باشند، چراکه بیشتر جوانان این روستا وضع مالی خوبی ندارند و به جد به دنبال کار هستند.
وی ادامه میدهد: وقتی این جوانان با وجود نیاز فراوان نتوانند شغلی برای خود دست و پا کنند، مجبور میشوند راهی شهرهای بزرگ شوند و به هرکاری تن دهند.
رضایی عنوان میکند: مسئولان میتوانند با ایجاد مرکزی تفریحیـ تجاری در این روستا، هم منبع درآمدی برای مردم و جوانان این روستا ایجاد و هم گردشگران را با صنایعدستی و آداب و فرهنگ غنی مردم آشنا کنند.
وی ادامه میدهد: چند سال است مشغول فروختن کالاهای مختلف در جلوی این مسجد هستم و میبینم که هر روزه مسافران زیادی در طول شب و روز به اینجا میآیند و با استیصال میپرسند هتل و مسافرخانه کجاست؟ چون خسته راه هستند و میخواهند حداقل یک شب را در این روستا سکونت داشته باشند تا هم به زیارت قرآن معروف نگل بروند و هم گشت وگذاری در روستا داشته باشند.
این ساکن روستای نگل عنوان میکند: در پاسخ به این گردشگران تنها میتوانیم بگوییم بفرمایید منزل خودمان تا در خدمتتان باشیم.
رضایی ادامه میدهد: این روستا از تأسیسات و امکانات رفاهی مناسبی برای مهماننوازی برخوردار نیست. این موضوع درحالی است که بدون شک موضوع توسعه، عمران و آبادانی روستای نوگل اهمیت ویژهای دارد، چراکه توسعه زیرساختهای روستا سبب جذب گردشگران و فروش محصولات روستایی میشود.
مراکز خرید؛ نیاز اساسی گردشگران
یکی از جوانان تحصیلکرده این روستا نیز اظهارمی کند: هرچند مراکز خرید و رستورانها بهعنوان عناصر ثانویه گردشگری تلقی میشود، اما از آنجا که گردشگران مقدار قابل توجهی از زمان و پول خود را صرف خرید و خورد و خوراک میکنند، این مراکز نیز بخش مهمی از اقتصاد گردشگری تلقی میشود.
«سامان اکبری» ادامه میدهد: برای نمونه، خرید برای برخی از گردشگران روشی برای گذراندن اوقات فراغت است، بهطوری که آنها بدون اینکه هدف ویژهای را دنبال کنند، اوقات خود را صرف گردش در فروشگاهها و مراکز خرید میکنند.
این جوان روستایی میافزاید: برای برخی دیگر از گردشگران هم خرید، حکم تفریح را دارد، بهطوری که آنها از یک فروشگاه به فروشگاه دیگر میروند تا ببینند کالاهای متفاوتی در شهر مقصد در مقایسه با محل زندگی خود عرضه شده است یا خیر.
وی عنوان میکند: ایجاد فروشگاهها و رستورانهای مختلف سنتی و مدرن و مراکز تفریحی ـ تجاری تأثیر مثبت اقتصادی نه تنها برای مردم و بهویژه جوانان این روستا دارد، بلکه اثر آن در سایر بخشهای شهر نیز دیده میشود.
نظارت اداره اوقاف و امورخیریه بر قرآن نگل
یکی دیگر از اهالی روستا اظهارمی کند: قرآن تاریخی نگل اکنون تحت نظارت اداره اوقاف و امورخیریه است و هیأت امنای مسجد روستا از آن نگهداری میکنند. «سوران فهیمی» ادامه میدهد: پولی که ازسوی مردم در صندوق صدقات مسجد انداخته میشود، برای هزینههای این مسجد کافی نیست، زیرا حتی خود مسجدی هم که این قرآن کریم در آن نگهداری میشود، آنچنان از امکانات رفاهی برخوردار نیست، چه برسد به وجود امکانات رفاهی برای مسافران احتمالی که این موضوع نیز از دیگر مشکلات موجود است.
اما دقیقاً چه عناصر مشخصی وجود دارد که سبب جذابیت یک شهر برای گردشگران میشود؟ لازم است بدانیم که گردشگری عنصر بزرگ دنیای مدرن است و این صنعت بهعنوان بزرگترین و متنوعترین صنعت در دنیا شناخته میشود.
در میان انواع گردشگریها، گردشگری روستایی از شاخههای بااهمیت در این صنعت است که بحثهای زیادی را در محافل مختلف به خود اختصاص داده است. گردشگری روستایی از فرصتهایی است که میتواند علاوه بر منافع اقتصادی، زمینههای اجتماعی، فرهنگی و زیستمحیطی را نیز دربرگیرد.
شناخت و بررسی اثرهای گردشگری و مدیریت آن در مناطق روستایی، نقش مؤثری در توسعه پایدار گردشگری و نیز پایداری اجتماعهای محلی دارد. بنابراین اکنون که توسعه گردشگری روستایی تا حدودی در دستورکار برنامههای توسعه کشور قرار گرفته است، تقویت مبانی و آشنایی با تجربههای جهانی ضرورت دارد و در روند توسعه تأثیرگذار میشود.
کم پیدا میشود کردی که از او درباره جاذبههای گردشگری کردستان سؤال کنید و او در حرفهایش روستای «نگل» (نوگل) را از قلم بیندازد و نگوید که روستایی هم هست در 65کیلومتری سنندج که به دیدنش میارزد.
این روستا نه تنها قرآنی تاریخی دارد، بلکه آب و هوایش هم رویایی و طبیعتش بکر است و از آنجا که در درهای قرار دارد هوایش همیشه خنک است و بس که درخت دارد، زمینش با آفتاب تند و خشکی غریبه است و مردمش همیشه منتظرند که مسافری از راه برسد تا مهربانانه جلو بروند سلامش کنند، حالش را بپرسند و دعوتش کنند تا با آنها یک استکان چای بخورد یا قرآنشان را ببیند.
روستای نگل با جاذبههای گردشگری طبیعی و مذهبیاش از نقاط دیدنی کردستان محسوب میشود که به دلیل کمتوجهی برخی مسئولان با مشکلات فراوانی دست به گریبان است. به میان مردم این روستا رفتیم و مشکلات آنها را از زبان خودشان جویا شدیم.
روستایی با معماری اورامان
یکی از اهالی روستا در گفتوگو با همشهری اظهارمی کند: نگل از روستاهای زیبای گردشگری کردستان است که در 65کیلومتری غرب سنندج و در کنار جاده مواصلاتی سنندج – مریوان واقع شده است.
«کیومرث احمدیاری» با اشاره به جاذبههای گردشگری روستا ادامه میدهد: معماری این روستا ویژگیهای معماری اورامان را دارد، با این تفاوت که در معماری پلکانی نگل علاوه بر اینکه از سنگ استفاده شده است، عموماً نمای منازل را با کاهگل نیز اندود کردهاند و این موضوع زیبایی خاصی به بافت این روستا بخشیده است و هر مسافری را میخکوب میکند.
وی عنوان میکند: این روستا در گذشته مسجدی قدیمی داشت که فرسوده و غیرقابل استفاده شده بود و به تازگی آن را تخریب و نوسازی کردهاند.
احمدیاری ادامه میدهد: اهمیت و شهرت این روستا به علت وجود قرآن خطی قدیمی آن است. در نزد مردم ابعاد معنوی این اثر ارزش بسیاری داد. اما آنچنان که باید و شاید به این روستا توجه نمیشود.
وی اظهارمی کند: داشتن قرآنی با این قدمت میتوان زمینهساز رونق گردشگری باشد پس باید امکانات رفاهی نیز برای اسکان و خرید سوغاتی برای این مسافران ایجاد کرد.
این ساکن روستای نوگل میافزاید: هرسال هزاران نفر برای زیارت قرآن تاریخی به این منطقه مسافرت میکنند و میتوان با برنامهریزی مناسب صنعت گردشگری را در این منطقه توسعه داد.
احمدیاری تصریح میکند: در روستا هیچ بازارچهای ایجاد نشده است و زائران برای خرید و تبرک آن باید از بازار شهرهای اطراف جنس خریداری کنند. وی اضافه میکند: این روستا ظرفیتهای مناسبی دارد که میتوان از آن برای توسعه اقتصادی ساکنان آن بهرهگرفت، اما از این قابلیتها بهرهکافی گرفته نمیشود.
پایین بودن امکانات رفاهی گردشگران
یکی دیگر از اهالی این روستا نیز اظهارمی کند: قرآن نگل از مهمترین جاذبههای گردشگری استان است. «رضا احمدزاده» میافزاید: این روستا به دلیل وجود این قرآن کریم قدیمی، روزانه میزبان صدها تن از مشتاقان و علاقهمندان آثار مذهبی و تاریخی است. وی ادامه میدهد: با وجود این همه مسافر، بازهم میتوانم بگویم روستای نوگل ازنظر امکانات رفاهی و گردشگری درحد پایین و ابتدایی است، بهطوری که مسافرانی که به این روستا میآیند، همیشه از نداشتن امکانات رفاهی گله مندند.
احمدزاده عنوان میکند: جدا از باورهای مذهبی، وجود قرآن تاریخی در روستای نگل در صورت برنامهریزی درست میتواند سبب رونق گردشگری روستایی در نگل شود و مردم این منطقه را از منافع زیادی برخوردار کند، بهویژه آنکه طبیعت بسیار زیبا، چشمههای فراوان، هنرهای دستی، معماری پلکانی خانههای دوطبقه و وجود قلعه ای منسوب به یزدگرد سوم ساسانی در جنوب روستا نیز از دیگر جاذبههای گردشگری آن به شمار میرود.
آلودگی؛ سهم روستاییان
یکی دیگر از اهالی این روستا نیز میگوید: روستای نگل به برکت این قرآن کریم در سراسر دنیا شناخته شده است و همین موضوع، دلیل موجهی است که مسئولان خود را ملزم بدانند به چنین روستایی با گردشگران بسیار توجه ویژهای داشته باشند و امکانات رفاهی اقامتی مناسب را افزایش دهند.
کاک سیفاللهمرادی ادامه میدهد: اما اکنون به دلیل کمتوجهی و بیبرنامگی برخی مسئولان، همه روزه گروههای گردشگر و گروههای مذهبی برای دیدن و زیارت این قرآن کریم به این روستا وارد میشوند، اما از آنجا که محل مناسبی برای اقامت و خرید آنها وجود ندارد، مجبورند پس از دیدن قرآن کریم، ساعتی در محل گردش کنند و سرانجام بدون اینکه هیچ سودی عاید روستاییان شود، این محدوده را ترک کنند.
وی میافزاید: آنچه در این میان سهم مردم روستای زیبای نگل میشود، آلودگی محیطزیست، پساب خانگی و انبوه زباله در رودخانهای در میانه روستاست که پیش از آلودگی، زندگیبخش روستا و مردمانش بود.
مرادی عنوان میکند: این روستا دیگر آرامش سابق خود را ندارد و مسافران زیادی به این منطقه میآیند، بدون اینکه برای ما سودآور باشد و مانند سایر بخشهای گردشگری، بتواند برای روستاییان اشتغالزایی کند.
جلوگیری از مهاجرت روستاییان
یکی دیگر از ساکنان روستای مذهبی و تاریخی نگل نیز که جلوی در مسجد این روستا با گذاشتن تعدادی اجناس مشغول فروش است در این زمینه میگوید: نبود شغل و نرخ رو به رشد بیکاری درسالهای اخیر سبب تخلیه شدن روستا و همین موضوع سبب شده است تا بخشی از ظرفیتهای روستا از بین برود. «فرید رضایی» میافزاید: باید برنامهای برای جلوگیری از مهاجرت مردم روستاها طراحی شود و مسئولان به فکر ایجاد شغل برای جوانان تحصیلکرده باشند، چراکه بیشتر جوانان این روستا وضع مالی خوبی ندارند و به جد به دنبال کار هستند.
وی ادامه میدهد: وقتی این جوانان با وجود نیاز فراوان نتوانند شغلی برای خود دست و پا کنند، مجبور میشوند راهی شهرهای بزرگ شوند و به هرکاری تن دهند.
رضایی عنوان میکند: مسئولان میتوانند با ایجاد مرکزی تفریحیـ تجاری در این روستا، هم منبع درآمدی برای مردم و جوانان این روستا ایجاد و هم گردشگران را با صنایعدستی و آداب و فرهنگ غنی مردم آشنا کنند.
وی ادامه میدهد: چند سال است مشغول فروختن کالاهای مختلف در جلوی این مسجد هستم و میبینم که هر روزه مسافران زیادی در طول شب و روز به اینجا میآیند و با استیصال میپرسند هتل و مسافرخانه کجاست؟ چون خسته راه هستند و میخواهند حداقل یک شب را در این روستا سکونت داشته باشند تا هم به زیارت قرآن معروف نگل بروند و هم گشت وگذاری در روستا داشته باشند.
این ساکن روستای نگل عنوان میکند: در پاسخ به این گردشگران تنها میتوانیم بگوییم بفرمایید منزل خودمان تا در خدمتتان باشیم.
رضایی ادامه میدهد: این روستا از تأسیسات و امکانات رفاهی مناسبی برای مهماننوازی برخوردار نیست. این موضوع درحالی است که بدون شک موضوع توسعه، عمران و آبادانی روستای نوگل اهمیت ویژهای دارد، چراکه توسعه زیرساختهای روستا سبب جذب گردشگران و فروش محصولات روستایی میشود.
مراکز خرید؛ نیاز اساسی گردشگران
یکی از جوانان تحصیلکرده این روستا نیز اظهارمی کند: هرچند مراکز خرید و رستورانها بهعنوان عناصر ثانویه گردشگری تلقی میشود، اما از آنجا که گردشگران مقدار قابل توجهی از زمان و پول خود را صرف خرید و خورد و خوراک میکنند، این مراکز نیز بخش مهمی از اقتصاد گردشگری تلقی میشود.
«سامان اکبری» ادامه میدهد: برای نمونه، خرید برای برخی از گردشگران روشی برای گذراندن اوقات فراغت است، بهطوری که آنها بدون اینکه هدف ویژهای را دنبال کنند، اوقات خود را صرف گردش در فروشگاهها و مراکز خرید میکنند.
این جوان روستایی میافزاید: برای برخی دیگر از گردشگران هم خرید، حکم تفریح را دارد، بهطوری که آنها از یک فروشگاه به فروشگاه دیگر میروند تا ببینند کالاهای متفاوتی در شهر مقصد در مقایسه با محل زندگی خود عرضه شده است یا خیر.
وی عنوان میکند: ایجاد فروشگاهها و رستورانهای مختلف سنتی و مدرن و مراکز تفریحی ـ تجاری تأثیر مثبت اقتصادی نه تنها برای مردم و بهویژه جوانان این روستا دارد، بلکه اثر آن در سایر بخشهای شهر نیز دیده میشود.
نظارت اداره اوقاف و امورخیریه بر قرآن نگل
یکی دیگر از اهالی روستا اظهارمی کند: قرآن تاریخی نگل اکنون تحت نظارت اداره اوقاف و امورخیریه است و هیأت امنای مسجد روستا از آن نگهداری میکنند. «سوران فهیمی» ادامه میدهد: پولی که ازسوی مردم در صندوق صدقات مسجد انداخته میشود، برای هزینههای این مسجد کافی نیست، زیرا حتی خود مسجدی هم که این قرآن کریم در آن نگهداری میشود، آنچنان از امکانات رفاهی برخوردار نیست، چه برسد به وجود امکانات رفاهی برای مسافران احتمالی که این موضوع نیز از دیگر مشکلات موجود است.