فقر فرهنگی واژه ای که این روزها زیاد در محافل و مجالس ها آن را می شنویم ، اما ماهیت فقر فرهنگی چیست؟ آیا ما می توانیم بدون ازبین بردن فقر فرهنگی سایر معضلات و مشکلات جامعه را حل و فصل نماییم؟
فقر جزء پدیده هایی است که فقط شامل نداشتن ثروت و پول نیست، در زندگی اجتماعی اگر فردی از لحاظ فرهنگی بی صلاحیت باشد دچار فقر فرهنگی شده است.بی شک بستر امنیتی جامعه از راه فرهنگ و اطلاع رسانی مناسب صورت می گیرد و اگر ساختار جامعه ای به شکل مطلوب آماده باشد ، ناهنجاری ها ، جرایم و تخلفات به حداقل می رسد.
امروزه در شرایط بحران اقتصادی،می‌رود تا همه چیز از زاویه اقتصاد حلاجی و ارزیابی شودکه نتیجه چنین پدیده‌ای جز فراگیر شدن فقر فرهنگی چیز دیگری نیست. در صورت بروز چنین موقعیتی،هر لحظه پنجره‌ای آفتابی بسته می‌شود و همزمان دری به سوی فساد و تباهی گشوده می‌گردد و در نتیجه جریان اندیشه و اعتقادات نسل امروز و فردا به دست باد سپرده می‌شود.
فرهنگ معمول در جوامع معمولاً به دست عوام ساخته می شود و به این علت ممکن است در این فرهنگ سازی مهم جایی برای خرافات و خیال پردازی باز شود و جای دانش و معلومات را پر کند؛ در این صورت آلودگی هایی به وجود می آید که با گذشت زمان تبدیل به باوری محکم خواهد شدو جامعه را از پیشرفت و رفتن رو به جلو باز می دارد ، در این صورت است که فقر فرهنگی در این جوامع به چشم می خورد. مهم ترین شاخصه فقر فرهنگی جهل و نادانی است، زیرا تا کسی از شناخت و آگاهی لازم و صحیح نسبت به هستی، جامعه و انسان برخوردار نباشد، به طور طبیعی قادر نخواهد بود، تغییر و تحولی در اوضاع زندگی خود ایجاد نماید. امام علی(ع) علم و آگاهی انسان را اصل و ریشه هر خیر و جهل و نادانی را اصل و ریشه هر شری می داند. بنابراین مبارزه با جهل و نادانی درواقع مبارزه با فقر فرهنگی به حساب می آید.
ریشه بسیاری از مسائل اجتماعی فقر فرهنگی از نوع دینی است، چرا که ما از دین و خدا کمی فاصله گرفته ایم و هرچه این فاصله بیشتر شود مشکلات ما نیز بیشتر خواهد شد. ما در کشورهای غربی شاهد مسائل و معضلات اجتماعی در سطوح بالا هستیم، چرا که آنها از خدا فاصله گرفته اند و تصورمی کنند بدون دین زندگی راحت تری خواهند داشت در صورتی که نبود دین در زندگی بسیاری از مشکلات را سبب می شود. ما امروز شاهد گرایش موج عظیمی به دین اسلام هستیم، زیرا بسیاری از ملت ها به این موضوع پی برده اند که معضلات اجتماعی نتیجه فاصله از خداوند است. در سال‌های اخیر به واسطه تهاجم فرهنگی این موضوع در میان جوانان کم‌رنگ شده است به طوری که برخی موضوع‌ها به اشتباه نام خرافه به خود گرفته‌اند و مردم از انجام آن سرباز می‌زنند. پس هرچه معنویات کم باشد بزهکاری در جامعه افزایش می‌یابد.
شاید با خودتان بگویید که تصور تحقق چنین فرهنگی در دنیای امروز بیشتر شبیه آرمان و آرزوست ولی همه ی ما می دانیم که این ما خود مردم امروز هستیم که فرهنگ و جریان های فرهنگی را به وجو د می آوریم و در توسعه ی آن نقش اصلی را داریم. دولت ها در به وجود آوردن ماهیت و ذات یک فرهنگ نقشی ندارند و در عمل این خود ما هستیم که اگر نسبت به هر موضوعی آگاهی و دانش کافی نداشته باشیم، پیرو چشم بسته و با تعصب آن فرهنگ و جریان فکری می شویم و دولت در واقع بیرون آمده از همین عملکرد فرهنگی ملت ها و شالوده ی جریان فکری توده های مردم خواهد بود. پس بر یکا یک ما لازم است که سطح آگاهی و دانش خود را بالا برده و با فقر فرهنگی که ریشه ی بسیاری از بزهکاری ها و ناهنجاری ها است مبارزه کرده و به این طریق و شیوه بتوانیم میزان بزهکاری ها و ناهنجاری ها را در جامعه کاهش دهیم.
