کردستان از دیرباز از زیستگاه‌های اصلی گیاهان دارویی بوده است و سابقه مصرف گیاهان دارویی نیز دراین استان به قرن‌‌ها پیش بازمی ‌گردد؛ داروهای گیاهی که هرچند عده ای معتقدند می‌توان بدون هیچ حد و مرزی از آن بهره‌گرفت، اما عده دیگری بر این اعتقادند که این گیاهان می‌توانند مانند تیغ دولبه ای عمل کنند و مرز میان بهبود سلامت یا افزایش میزان بیماری فرد بسیار باریک است...

به گزارش خبرنگار آفتاب دل، کردستان از دیرباز از زیستگاه‌های اصلی گیاهان دارویی بوده است و سابقه مصرف گیاهان دارویی نیز دراین استان به قرن‌‌ها پیش بازمی ‌گردد؛ داروهای گیاهی که هرچند عده ای معتقدند می‌توان بدون هیچ حد و مرزی از آن بهره‌گرفت، اما عده دیگری بر این اعتقادند که این گیاهان می‌توانند مانند تیغ دولبه ای عمل کنند و مرز میان بهبود سلامت یا افزایش میزان بیماری فرد بسیار باریک است.

با توجه به موقعیت ویژه کردستان، این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است. این استان به دلیل داشتن شرایط مناسب جغرافیایی و همچنین تنوع گیاهی، یکی از مناطق مهم کشور به‌ویژه در حوزه گیاهان دارویی محسوب می‌شود و درمیان استان‌های زاگرس‌نشین با بیش از 2هزار‌گونه گیاهی، از بیشترین تنوع برخوردار است.

امروزه با وجود فراوانی داروهای شیمیایی، همچنان استفاده از گیاهان دارویی درحال افزایش است و حجم تجارت این گیاهان نیز رقم قابل ملاحظه‌ای را به خود اختصاص داده که خود این موضوع نیز جای بررسی بسیاری دارد. این موضوع درحالی است که مصرف طولانی مدت و در برخی موارد مصرف مقطعی این داروها بدون نسخه پزشکی، می‌تواند عوارض جانبی برجا بگذارد که‌گاه از خود بیماری نیز خطرناک ترند.

داروهای بی نام و نشان
یک شهروند سنندجی دراین زمینه اظهار می‌کند: نظارت بر عملکرد عطاری‌ها آن‌چنان که باید نیست، اما یکی از دغدغه‌های شهروندان فروش موادی به‌عنوان داروهای گیاهی در این عطاری‌هاست که می‌تواند سلامت مردم را به خطر اندازد و آنان را دچار عارضه‌های مختلف کند.

 «آزیتا ملک‌زاده» ادامه می‌دهد: بسیاری از عطاری‌هایی که اکنون فعالند، اقدام به فروش انواع گیاهان دارویی می‌کنند و‌گاه می‌بینیم که داروهای ترکیبی بی‌نام و نشانی با عنوان داروی ویژه فشارخون، لاغری و چاقی و همچنین داروی ترک اعتیاد در این مغازه‌ها به فروش می‌رسد که البته همه آنها غیرمجاز است.

وی اظهار می‌کند: بسیاری از داروهای ترکیبی بی‌نام و نشان مانند داروهای ضدچربی، فشارخون و مانند آن در بازار به فروش می‌رسد و البته این تولید‌کنندگان برای مردم مشخص نمی‌کنند که این داروها چه ترکیباتی دارند. به همین دلیل مردم نباید این داروها را مصرف کنند.

ملک‌زاده می‌افزاید: ازسوی دیگر از آنجا که مردم فکر می‌کنند داروهای گیاهی بی‌ضرر و بی‌خطرند، پس به آن اعتماد می‌کنند، درحالی که این داروها می‌توانند مانند داروهای شیمیایی عارضه‌هایی ایجاد کنند و حتی‌گاه ممکن است تعادل بدن را به هم بزنند.

این شهروند اضافه می‌کند: اگرچه تاکنون درزمینه استفاده از داروهای گیاهی مشکلی نداشته‌ام، اما برخی دوستان ابراز گلایه‌می‌کنند که متصدیان مغازه‌های فروش داروهای گیاهی، این داروها را بدون توجه به عوارض جانبی آنها تجویز می‌کنند.

داروهای گیاهی هم عوارض دارند
یکی دیگر از شهروندان سنندجی می‌گوید: برخی عطاری‌ها با سوءاستفاده از باورهای مردم در زمینه اثربخشی داروهای گیاهی، اقدام به فروش داروهای غیرمجاز و نیز تجویز غیرقانونی ترکیبات دارویی برای ترک اعتیاد و درمان انواع بیماری‌ها می‌کنند که همه این تجویز‌ها برای شهروندان با خطرهایی همراه است.

«لیلا جمالی» ادامه می‌دهد: داروهای گیاهی مانند داروهای شیمیایی عوارض متفاوتی دارند و نباید به‌صورت خودسرانه مصرف شود.

وی می‌افزاید: درست است که مصرف بعضی از این داروهای گیاهی که عموما در عطاری‌ها فروخته می‌شود، عوارض چندانی ندارد، اما برخی از آنها درصورتی که بدون تشخیص پزشک استفاده شود، عوارض متعددی دارد و مردم را با مشکلات مختلفی مواجه می‌کند.

جمالی تصریح می‌کند: امروز این موضوع در جامعه مطرح شده است که داروهای گیاهی عوارض جانبی ندارد و بسیاری هم برهمین اساس، به‌صورت خودسرانه داروی گیاهی مصرف می‌کنند که این موضوع اشتباه بزرگی است.
این شهروند از مسئولان مربوط در حوزه بهداشت و درمان نیز می‌خواهد که دراین زمینه اطلاع‌رسانی کنند و آگاهی‌های لازم درباره داروهای گیاهی را به شهروندان ارائه دهند.

لزوم نظارت بر عطاری‌ها
یکی دیگر از شهروندان سنندجی نیز اظهار می‌کند: گاهی در عطاری‌‌ها تبلیغ معجون‌‌های معجزه‌آسا دیده می‌‌شود. داروهای ترک اعتیاد گیاهی 100‌درصد تضمینی، داروی چاقی، لاغری و کوچک کردن شکم و مانند آن که تبلیغ می‌شود، ترکیبی از داروهای شیمیایی و گیاهی است که میزان مشخصی هم ندارد و در بسیاری موارد مشکلات و عوارض بیشتری برای بیمار ایجاد می‌کند.

«سینا ولدبیگی» که برای خرید داروهای گیاهی ویژه لاغری به یکی از عطاری‌های سنندج مراجعه کرده است، می‌افزاید: درواقع ساخت بیشتر این داروها که برای آنها تبلیغات زیادی هم می‌شود، مبنای علمی ندارد.

وی ادامه می‌دهد: نبود نظارت‌های دقیق ازسوی نهادهای مسئول می‌تواند سبب بدتر شدن فرهنگ مصرف فراورده‌‌های گیاهی شود و مردم را نسبت به استفاده از این داروها بدبین کند.

مسئولان عطاری‌ها آموزش ببینند
یکی دیگر از شهروندان سنندجی دراین زمینه می‌گوید: مشکل عمده عطاری‌‌ها مربوط به سیستم آموزش و برنامه‌‌ریزی کشور است که باید این موضوع رفع شود؛ چون نبود آموزش سبب شده است که عطاری‌‌های بدون مجوز گیاهان دارویی و غیردارویی را به فروش برسانند.

«ویدا جلالی» ادامه می‌دهد: بسیاری از گیاهان دارویی در عطاری‌‌ها ازنظر آلودگی‌‌های میکروبی،‌سموم کشاورزی، فلزات سنگین و تاریخ مصرف و تولید، استاندارد نیستند یا خواص مؤثر خود را از دست داده‌اند.

وی اضافه می‌کند: گیاهان دارویی کشت‌شده معمولا قابل اطیمنان ترند، اما گیاهانی که از مراتع جمع‌آوری می‌شوند، آلودگی دارند و‌گاه به دلیل شناسایی نشدن آنها ازسوی عطاری‌‌‌ها، به اشتباه تجویز می‌‌شود. به همین دلیل سیستمی لازم است تا گیاهان دارویی به‌صورت منظم و براساس اصول صحیح بسته‌بندی و توزیع شوند و کنترل‌های لازم روی آنها صورت گیرد.

کمبود متخصص
یکی دیگر از شهروندان سنندجی نیز می‌گوید: معتقدم که برای شناساندن گیاهان دارویی صحیح و اصولی و نیز رواج آن میان مردم کم‌کاری شده است.

«ارمین مولودی» ادامه می‌دهد: شاید بتوان گفت که متخصص واقعی هم در این زمینه خیلی کم بوده و درزمینه تربیت متخصص طب سنتی به‌صورت آکادمیک یا اصولی، کم‌کاری صورت گرفته است. وی اضافه می‌کند: ازسوی دیگر باید گفت که اگرهم فردی در این زمینه دانشی دارد، با تجربه شخصی به دست آورده است و چندان قابل اعتماد نیست.

شناخت مردم بیشتر شود

یک محقق گیاهان دارویی در کردستان با اشاره به نقش و اهمیت استفاده از گیاهان دارویی در زندگی بسیاری از مردم، اظهار می‌کند: اهمیت مصرف داروهای گیاهی به حدی است که برای‌ترویج آن، دانشکده طب سنتی در کشور راه‌اندازی شده است.

«علیرضا پیران» از داروهای شیمیایی به‌عنوان تیغ دو لبه نام می برد و می‌افزاید: مصرف داروهای شیمیایی با درمان موقت بخشی از بیماری در بدن انسان منجر به ظهور عوارض در قسمت دیگر بدن می‌شود، اما داروهای گیاهی اگر تأثیر مثبتی هم در روند درمان نداشته باشند، لااقل عوارض بدی هم ندارند.

وی با تأکید بر لزوم اطلاع‌رسانی گسترده از طریق رسانه‌ها با هدف نهادینه کردن فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماری، اضافه می‌کند: مردم باید با کسب اطلاعات صحیح از متخصصان این رشته، شناخت کاملی از نحوه استفاده گیاهان دارویی و موارد استفاده آن کسب کنند تا به جای تسریع در روند بهبود، به بیماری خود دامن نزنند.

گزارش از غریبه رحیمی